پوسیدگی دندان شایع‌ترین بیماری مزمن دوران کودکی است که خود به خود محدود شونده نمی‌باشد و یا با یک دوره استفاده از آنتی‌بیوتیک برطرف نمی‌شود و نیاز به درمان دندانپزشکی دارد.
پوسیدگی دندان یک بیماری قابل پیشگیری است و ازمینای دندان آغاز شده، به سمت عاج و سپس به سمت پالپ (عصب) دندان پیش می‌رود و ریشه دندان را نیز درگیر میکند.
پوسیدگی دندان چگونه ایجاد می‌شود؟
در بهداشت ضعیف دهان و دندان، مواد غذایی (به خصوص قندی و اسیدی) در فرورفتگی‌ها و شیارهای دندان‌ها و مابین تماس دندان‌ها قرار می‌گیرند. در این زمان باکتری‌های داخل دهان به این مواد اضافه شده و شروع به ترشح اسید می‌کنند. این اسید سبب حل شدن مینای دندان گشته که از آن پوسیدگی دندانی یاد می‌شود.
چگونه از پوسیدگی دندان کودکان پیشگیری کنیم؟
1- مسواک زدن مرتب و اصولی:
مسواک 3-2 بار در روز، بعد از صرف صبحانه/ شب‌ها قبل از خواب/ بعد از مصرف مواد قندی باید استفاده شود.
تا قبل از 6 سالگی، مسواک زدن توسط والدین و بعد از آن حتماً با نظارت والدین انجام می‌شود.
در موقع مسواک زدن، باید مراقب باشیم تمام سطوح دندان‌ها (سطح جونده، سطح جلو، سطح عقب)، حداقل 3-2 بار تمیز شوند.
خمیر دندان، بایستی از 3-2 سالگی (به اندازه یک لایه بسیار نازک) روی مسواک استفاده شود.
2- نخ دندان کشیدن
حداقل یک بار در شبانه‌روز، نخ دندان (قبل از مسواک شب) استفاده شود. نخ دندان کشیدن حتماً باید توسط والدین صورت گیرد و این کار را به کودک نسپارید! چون ثابت شده کودکان تا 14 سالگی مهارت درست نخ دندان کشیدن را ندارند!
3- تغذیه مناسب
استفاده از مواد قندی (انواع شکلات و شیرینی، کیک، پاستیل) و مواد چسبنده (چیپس، پفک، تافی، کلوچه) و نوشیدنی‌های اسیدی (نوشابه، آبمیوه‌های مصنوعی) را به حداقل برسانند.
تعداد دفعات مصرف این مواد باید محدود به 1 بار در روز شود و بعد از مصرف حتماً دندان‌ها مسواک زده شود. (بهتر است نخ دندان هم کشیده شود.)
4- ترک عادات مضر دهانی
مثل کودکانی که بعد جویدن غذا، آن را مدتی در دهان خود نگه می‌دارند.
5- ویزیت‌های مرتب دندانپزشکی
در کودکانی که پوسیدگی دندانی ندارند، ویزیت هر 6 ماه یک بار و در کودکانی که سابقه پوسیدگی و درمان دندانپزشکی دارند ویزیت هر 3 ماه پیشنهاد می‌شود.
6- فلورایدتراپی منظم
فلوراید مقاومت دندان را نسبت به پوسیدگی بالا می‌برد.
فلورایدتراپی برای کودکان بدون پوسیدگی هر6 ماه یکبار، و کودکان دارای پوسیدگی دندان هر3 ماه یکبار توصیه می‌گردد.
7- فیشورسیلنت (شیارپوش)
فرورفتگی‌ها و شیارهای سطوح جونده دندان‌های عقب کودکان بسیار مستعد پوسیدگی می‌باشند. فیشورسیلنت ماده‌ای همرنگ دندان است که بدون اینکه دندان نیازی به تراش داشته باشد، همه این شیارها را می‌پوشاند و مانع از پوسیدگی دندان می‌شود.
دیده شده که فیشورسیلنت تا 80-70 درصد میزان پوسیدگی در دهان کودکان را کاهش می‌دهد.
فیشورسیلنت، هم برای دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی قابل انجام است.
علائم پوسیدگی در کودکان
- تغییر رنگ‌های سفید، قهوه‌ای روی شیارهای دندان (البته باید بدانید همه‌ی تغییر رنگ‌ها الزاماً پوسیدگی نیست!)
- ایجاد حفره در دندان
- بوی بد دهان
- گیر کردن مواد غذایی لابه‌لای دندان‌ها یا شیارهای دندان‌ها
- بی اشتهایی و امتناع از غذا خوردن کودک
- درد دندان با غذا خوردن یا درد خود به خود و درد شبانه
- التهاب و قرمزی لثه‌ها
- تورم لثه و یا تورم صورت
پوسیدگی زوردس در کودکان
این پوسیدگی‌ها در سنین بسیار کم کودک (زیر 2 سال) رخ می‌دهد. و معمولاً باعث از دست رفتن تاج دندان‌ها (به خصوص دندان‌های جلوی فک بالای کودک) می‌شود.
علت پوسیدگی دندان در کودک زیر 2 سال
بعد از رویش دندان‌های شیری، استفاده مکرر و بیش از اندازه از شیر مادر، یا شیشه شیر به خصوص در شب، سبب پوسیدگی‌های سریع و گسترده در دندان‌های کودک خردسال می‌شود.
استفاده از شیشه شیر در موقع خواب شب کودک (حتی شیر مادر)، باعث می‌شود شیر (حاوی قند بالا) در اطراف دندان‌ها جمع شود و محیط مناسبی را برای باکتری‌های دهان ایجاد کند. از طرفی موقع خواب، جریان بزاق کاهش می‌یابد و دندان‌ها بسیار مستعدتر برای پوسیدگی می‌شوند.
جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک با شیر مادر یا شیشه شیر
- قبل از خواب کودک، شیر داده شود و دندان‌ها کاملاً تمیز شوند. سعی شود کودک، قبل از خواب سیر باشد تا تعداد دفعات خوردن شیر شب کاهش یابد.
- اگر کودک موقع شیر خوردن به خواب رفت، کودک وادار به آروغ زدن شود و سپس در رختخواب بگذارید.
- همیشه بالای تخت گاز استریل با یک لیوان آب داشته باشید تا بعد از خوردن شیر، دندان‌های کودک کامل با گاز نمدار تمیز شود.
- مسواک زدن مرتب کودک توسط والدین در طول شبانه‌روز فراموش نشود!
- برای اینکه هر چه زودتر کودک را از شیر بگیرید و مایع د یگری (غیر از مایعات شیرین!) را جایگزین آن کنید، با پزشک اطفال خود مشورت کنید.
علت پوسیدگی در دندان کودکان
- بهداشت ضعیف (مسواک نزدن مرتب و اصولی/ عدم استفاده از نخ دندان)
- استفاده از مواد غذایی قندی، چسبنده و اسیدی
- چکاپ‌های نامنظم دندانپزشکی
- شیر شبانه در کودکان زیر 2 سال
- ژنتیک: البته ثابت شده نقش کمرنگی در پوسیدگی دندان‌ها دارد و اثر ژنتیک بد هم کاملاً با رعایت بهداشت و تغذیه درست کنترل می‌شود.
- خصوصیات آناتومیکی دندان‌ها
کودکانی که دارای دندان‌هایی با شیارهای عمیق هستند، بسیار مستعد پوسیدگی‌های دندانی می‌باشند. این شیارها اغلب در سطوح جونده دندان‌های خلفی، و سطح پشتی دندان‌های جلوی فک بالا می‌باشند.
- نامنظم قرار گرفتن دندان‌ها در فک
به هم ریختگی دندان‌ها باعث می‌شود، دندان‌ها به راحتی تمیز نشوند در نتیجه باعث مستعد شدن دندان‌ها به پوسیدگی می‌گردد.
- اختلال در بزاق دهان
نقش بزاق در ایجاد پوسیدگی دندان‌های کودکان
pH بزاق، محتوای کلسیم و فسفر و فلوراید بزاق، میزان جریان بزاق، ویسکوزیته بزاق (بزاق غلیظ و یا رقیق باشد)، همگی بر پروسه پوسیدگی مؤثر می‌باشند.
میزان بزاق
جریان نرمال بزاق باعث حل کردن مواد غذایی قندی و اسیدی می‌شود و می‌تواند مانع شروع پوسیدگی گردد.
معمولاً کسانی که جریان بزاق بیش‌تر از حالت نرمال دارند، عاری از پوسیدگی دندانی می‌باشند.
کاهش جریان بزاق (دهان خشک) باعث ایجاد محیط اسیدی در دهان و در نتیجه مستعدتر شدن دندان‌ها به پوسیدگی می‌شود.
درمان دهان خشک (بزاق کم)
- مصرف زیاد مایعات توصیه می‌شود. (مایعات غیرقندی)
- استفاده از محرک‌های چشایی مثل آب‌نبات‌های بدون قند، آدامس‌های بدون قند (زایلیتول) برای تحریک ترشح بزاق
ویسکوزیته بزاق
هر چه بزاق غلیظ‌تر و چسبنده‌تر باشد، احتمال پوسیدگی شدید در کودکان بیش‌تر است.
در کودکانی که مواد قندی زیاد استفاده می‌کنند، جریان بزاق کم شده و بزاق غلیظ و چسبنده می‌شود.
راه مؤثر برای تغییر ویسکوزیته بزاق، کاهش مصرف مواد قندی است.
آیا جنس دندان‌ها باهم فرق میکند؟ آیا میزان پوسیدگی دندان کودک ژنتیکی است؟
واقعیت اینه جنس همه دندان‌ها عین همه!
چیزی که باعث پوسیدگی میشه بهداشت ضعیف و تغذیه ناسالم هست!
ژنتیک اثر محدودی در پوسیدگی داره که همون هم با بهداشت خوب کنترل میشه!
بدون نظر